Dr. Raymond van de Berg van het Maastricht UMC+ vertelt de evenwichtsorganen en over evenwichtsuitval.
Net zoals dat het lichaam kan zien of horen, kan het lichaam ook voelen of het beweegt. Dit wordt gedaan met twee evenwichtsorgaantjes die aan elke kant van het hoofd zitten, vlakbij het gehoororgaan. Deze evenwichtsorgaantjes kunnen voelen of het hoofd beweegt en ze kunnen de zwaartekracht meten. Samen met het zien en voelen zorgen de evenwichtsorganen ervoor dat het lichaam in balans blijft als het beweegt. Ook sturen de evenwichtsorganen de ogen aan. Dit zorgt ervoor dat het mogelijk is om scherp te blijven zien tijdens snelle hoofdbewegingen. Hierdoor is het mogelijk om naar een bepaald punt te blijven kijken terwijl het lichaam beweegt, bijvoorbeeld tijdens het lopen.
Het kan gebeuren dat de evenwichtsorganen minder goed of niet meer werken. Dit kan verschillende oorzaken hebben: bijvoorbeeld een erfelijke aandoening, de ziekte van Ménière of het gebruik van bepaalde medicatie. In bijna de helft van de gevallen is de oorzaak onbekend. Het uitvallen van de evenwichtsorganen kan plots gebeuren of langzaam aan. Soms gaat dit samen met aanvallen van draaiduizeligheid. Het kan zijn dat maar 1 van de 2 evenwichtsorganen minder goed gaat werken. Dit wordt ook wel eenzijdig evenwichtsuitval of “unilaterale vestibulopathie” genoemd. Als beide evenwichtsorganen niet meer goed werken, noemt men dit beiderzijds evenwichtsuitval of “bilaterale vestibulopathie” (afgekort: BV).
Als één of beide evenwichtsorganen uitvallen, kun je problemen krijgen met het zien (wazig zien tijdens bewegen en de horizon lijkt te bewegen tijdens het lopen). Dit wordt ook wel oscillopsie genoemd. Ook kunnen er problemen ontstaan met balans (minder goed in balans zijn en een duizelig en/of dronken gevoel hebben dat niet over gaat). Het lichaam probeert dit op te vangen door zich meer te richten op het andere evenwichtsorgaan (in het geval van eenzijdig evenwichtsuitval) en op andere zintuigen zoals het zien en het voelen. Dit kost veel extra moeite, zonder dat je het zelf altijd doorhebt. Hierdoor kunnen klachten van vermoeidheid of problemen met het geheugen ontstaan. Ook kunnen er problemen met concentratie zijn, of ontstaat er een overgevoelig voor bepaalde prikkels. Dit kan ook psychische gevolgen hebben, zoals depressie. Meer dan 75% van de patiënten met beiderzijds evenwichtsuitval wordt hierdoor ook arbeidsongeschikt.
Wanneer een evenwichtsorgaan uitvalt, herstelt dit bijna nooit vanzelf. Er bestaan op dit moment ook geen behandelingen om evenwichtsorganen weer te herstellen. Fysiotherapie en vooral veel bewegen kan ervoor zorgen dat symptomen minder worden. Maar zeker bij beiderzijds evenwichtsuitval zullen de meeste mensen veel last blijven houden. Daarom wordt er wereldwijd door een aantal onderzoeksgroepen gewerkt aan oplossingen. Eén van deze oplossingen is het kunstmatig evenwichtsorgaan.
Meer informatie over hoe de evenwichtsorganen werken en de behandelmethoden is te vinden op de website van het Maastricht UMC+.